Diyabet ve Diş Hekimliği
Diabetes mellitus, insülin hormonunun yokluğu, yetersizliği veya etkisizliği nedeni ile hiperglisemiye ve bazı özel komplikasyonlara yol açan bir hastalıktır.
Başlıca 4. Tipi tanımlanabilir.
- Tip 1 – daha sık çocuklukta ve gençlerde, insülin yapılamaz, insülin tedavisi gerektirir.
- Tip 2 – en sık rastlanan diyabet türüdür
- Gebelik Diyabeti
- Sekonder Diyabet
Normal bireylerde tokluk kan şekeri 80-120 mg, açlık kan şekeri 70-100 mg/dl’dir.
Diyabette ise açlık kan şekeri 126 mg’ın, 2. saat tokluk kan şekeri ise 200 mg’ın üzerindedir.
Diyabetli hastalarda;
-Ateroskleroz ve diğer koroner arter hastalıklarının oluşma sıklığı artar
-Gözlerde bulanıklığa ve körlüğe yol açabilen retinopati, katarakt veya glokom meydana gelebilir.
-Böbrek glomerüllerinin tutulması sonucu böbreklerde fonksiyon bozuklukları veya yetersizlikleri oluşabilir
-Tutulan sinirlerin lokalizasyonuna göre nöropatiler (sinir hasarları) görülebilir.
-Deri enfeksiyonlarının görülme sıklığı artar.
Diyabetlilerde görülebilen ağız ve diş sorunları şunlardır:
- Dişeti hastalıkları
- Diş çürükleri
- Ağız kuruluğu
- Ağız içinde mantar infeksiyonları, pamukçuk
DÜZENLİ DİŞHEKİMİ KONTROLLERİ ALIŞKANLIĞINIZ OLSUN
Eğer aşağıdaki durumlardan herhangi biriyle karşılaştıysanız hemen diş hekimine başvurunuz:
- Fırçalama veya yemek esnasında ortaya çıkan dişeti kanamaları
- Dişetinde kızarıklık, ağrı, hassasiyet, şişlik
- Dişetlerinde çekilmeler
- Diş taşları
- Dişlerde hassasiyet
- Dişlerde pozisyon değişiklikleri ve sallanmalar
- Ağızda kötü koku ve tat
- Diş çürükleri
Diyabetli bir hastanın ağız-diş sağlığı için;
- Kan şekeri seviyesini kontrol etmesi,
- Sigara içmemesi,
- Dişetlerinde oluşan problemleri takip etmesi,
- Beslenmesini diyabete uygun şekilde düzenlemesi,
- Doktorunun önerilerine göre ilaçlarını düzenli kullanması,
- Günde 2 kere florlu diş macunu ile dişlerini fırçalaması,
- Dişler arası bölgede plak birikimini önlemek için diş ipi kullanması,
- Protezlerinizin temizliğine dikkat etmesi,
- Hareketli protezlerin gece çıkarılması,
- Yılda 1 kez dişhekiminine gitmesi,
- Diş hekimi randevularını sabaha alması,
- Randevu sırasında da olası hipoglisemi atağı için yanında karbonhidrat içeren gıda bulundurması önemlidir.
Her diyabetli hasta ağız-diş sağlığı ile ağızdaki diyabete bağlı gelişebilen komplikasyonlar açısından değerlendirilmek üzere mutlaka dişhekimine gitmeli ve /veya yönlendirilmelidir.
DİŞ HEKİMİ OLARAK:
Ancak diyabetli hastalar dişhekimine gitmeden bir gün önce mutlaka açlık kan şeker seviyelerini ölçtürmeli ve bu bilgiyi dişhekimine bildirmeli. Kan şeker seviyeleriyle ilgili sorulara da doğru yanıtlar vermeli. Unutmayın ki, kontrolsüz diyabette ve yüksek kan şeker seviyesinde yara iyileşmesi gecikir, iltihaplanmalar şiddetlenir. Herhangi bir cerrahi müdahaleden önce hastanın kan şeker seviyesinin 180 mg / dl’nin altında olması istenir. Kan şeker seviyesinin 180 mg / dl’nin üzerinde olduğu hastalarda ancak acil enfeksiyon müdahaleleri yapılabilir, çünkü enfeksiyon kan şekerini daha da yükseltir.
Diabetli hastalarda enfeksiyona eğilim arttığı için, ağızdaki enfeksiyon odakları uzaklaştırılmalı ve hastaya iyi bir oral hijyen eğitimi verilmelidir. Preoperatif olarak antibiyotik profilaksisi uygulanarak enfeksiyon riski en aza indirilebilir. Aşırı heyecanlı ve tedaviden korkan hastalara sedasyon uygulaması yapılabilir. Tedavi seansları mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Tedaviler için sabah saatleri tercih edilmeli ve hastanın rutin insülin enjeksiyonunu ve kahvaltısını yaptığından emin olunmalıdır. Adrenalin kullanımı glikoz seviyesini artırabileceğinden ve enjeksiyon bölgesinde kanlanmayı azaltarak enfeksiyon riskini arttırabileceğinden, adrenalinsiz lokal anestezikler tercih edilmelidir.
Şeker hastaları implant yaptırabilir mi?
Özet olarak size tavsiyemiz tedavi öncesinde mutlaka diyabet konusunda uzman doktorunuza muayene olmanız, gerekli testleri yaptırmanız ve onayı doğrultusunda sonuçlarınızla birlikte diş hekimine gitmenizdir.
Şeker hastalarının implant tedavisi hususunda riskli grupta yer alıp almaması, hastalığının hekim kontrolü altında olup olmamasına bağlıdır. Eğer hasta hekim kontrolü altındaysa, ilaçlarını/ iğnelerini düzenli olarak kullanıyorsa implant uygulamasında sakınca görülmemektedir.
Kontrol altındaki diyabetiklerde hafif ve orta tiplerinde implant uygulanması rahatlıkla yapılabilir. Hasta operasyon günü ilaçlarını almalı ve iyileşme dönemi boyunca da metabolik kontrolünü sağlamalı. Sigara içiyorsa operasyon öncesinde bırakması iyi olur. İmplant tedavisi tamamlandıktan sonra şeker hastaları için ağız hijyenini sağlamak çok önemlidir.
Yine de şeker hastalarını vidalı diş uygulanması riskli olan hasta grupları içinde değerlendirmekteyiz. Bu yüzden implant uygulanması öncesi ve sonrasıyla her bakımdan bazı kriterlere dikkat etmek gerekiyor ki çok uzun yıllar boyunca sağlıklı vidalı dişlerden söz edebilelim. Kontrol altında olmayan şeker (diyabet) hastalarında implant tedavisi riskli grup içerisindedir. Diyabet hastalarında doku iyileşmesi yavaş ve enfeksiyon riski daha yüksek olmaktadır.
Hastanın genel sağlık durumu iyi olduğu sürece implant uygulamasında bir yaş sınırlaması olmamakla beraber, 18 yaşının altındaki bireylere uygulanması kemik gelişimi bitmediğinden tercih edilmemektedir.
İmplant yerleştirildikten sonra iyileşme ve dokuyla kaynaşma dönemi olduğundan 3 ile 6 ay kadar sürebilen bir zaman dilimi boyunca implantın üzerine protez yerleştirilememektedir. Ancak geçici bir protezle fonksiyon kaybının oluşmaması sağlanmaktadır.
Diyabetli Hastalarda Ortodontik Tedavi
Diyabetli Hastalarda Ortodontik tedavi için anahtar soru; diyabetin kontrol altında olup olmadığıdır. Kontrol altına alınmamış diyabetli bireylerde ortodontik tedaviye başlanmamalıdır.
Hareketli ya da sabit ortodontik apareyler arasında tedavi yönünden pek fark bulunmamaktadır. Ancak önemli olan; özellikle sabit apareyler kullanıldığında, ağız bakımının mükemmel olmasıdır. Sabit apareyler plak retansiyonunu arttırdığı için diş çürümesine ve periodontal yıkıma neden olabilmektedir.
Bu tip hastalarda günlük florlu gargaraların kullanımı yararlı olabilmektedir.
Periapikal vaskuler yapılarda diyabete bağlı mikroanjiyopati gelişmesi sonucu diş ağrısı, perküsyonda hassasiyet, pulpitis ve hatta vitalite kaybı görülebilmektedir.
Özellikle uzun süreli ortodontik hareket verilen dişlerde düzenli olarak vitalite kontrolü yapılmalıdır. Ayrıca diyabetik hastalarda hafif kuvvetlerle tedavi yaklaşımı önerilmektedir.
Ortodontik tedaviye başlamadan önce ve ortodontik tedavi esnasında 6 aylık periodlarla periapikal radyograf alınması ve periodontal yapıların değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Plak eliminasyonunun etkinleştirilmesi için normal diş fırçalamanın yanında interdental fırça kullanımı, klorhexidinli gargaralar ve kimyasal plak kontrolü önerilmektedir. Diş macununun klohexidin etkisini nötralize etmemesi için fırçalamadan yarım saat sonra gargara yapılması önerilmektedir. Randevular mümkünse sabah saatlerinde ve kısa süreli olmalıdır. Hastalara kahvaltılarını yapmaları, olağan İnsülin veya oral antidiabetiklerini almaları hatırlatılmalıdır
Diyabetlilerde diş ve dişeti problemleri nasıl önlenebilir?
Dişeti hastalıkları önlenmesi için her şeyden önce iyi bir şeker kontrolünün sağlanması ve düzenli ağız bakımı gereklidir:
- Dişler günde en az 2 defa, 2 dakika fırçalanmalı. Şeker hastalarında ara öğünlerin de bulunması nedeniyle fırçalama sayısının artışı gerekebilir. Yumuşak fırça kullanılmalı. Dilin üzeri de fırçalanmalı.
- Diş aralarındaki bakterileri uzaklaştırmak için günde en az bir defa diş ipi kullanılmalı. İşlem sonrası ağız su ile çalkalanmalı Diş ipi, dişler arasına yerleştirilirken dişetine fazla bastırılmamalı.
- Yaygın çürüğü ve dişeti sorunları olan hastalarda fluoridli ve klorheksidinli gargaralar kullanılmalı
- Ağız sağlığını korumak için diş fırçalamak ve diş ipi kullanmanın yanı sıra her altı ayda bir mutlaka dişhekimi kontrolünden geçilmek gereklidir.
KAYNAK: http://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Diyabet_DH_klinik_rehberi_102459.pdf
http://www.diabetcemiyeti.org/var/cdn/6/4/esra-yildiz.pdf
http://dergipark.gov.tr/download/article-file/48317
http://dent.ege.edu.tr/yayinlarimiz/bitirme_tezleri/pdf/534.pdf
http://pedocu.blogcu.com/diyabet-ve-dis-hekimligi-yaklasimi/4606482
http://www.tdb.org.tr/tdb/v2/yayinlar/TADS_Brosur/diyabet.pdf